بهشت و جهنم

به شیطان گفتم لعنت بر شیطان .! لبخند زد . پرسیدم : « چرامی خندی » . پاسخ داد : « از 

حماقت تو خنده ام می گیرد» پرسیدم: «مگر چه کرده ام؟» گفت: «مرا لعنت می کنی در 

حالی که هیچ بدی در حق تو نکرده ام» با تعجب پرسیدم: «پس چرا زمین می خورم؟!» 

جواب داد »: نفس تو مانند اسبی است که آن را رام نکرده ای. نفس تو هنوز وحشی است؛ 

تو را زمین می زند.» پرسیدم: «پس تو چه کاره ای؟» پاسخ داد:

«هر وقت سواری آموختی، برای رم دادن اسب تو خواهم آمد؛ فعلاً برو سواری بیاموز»

در روایتی آمده است حضرت علی علیه السّلام به گروهی فرمود: هیچ می‌دانید درهای 

جهنم چگونه است؟ (آن گروه گفتند): لابد مثل همین درهای دنیا است. حضرت فرمودند: نه 

ولی این طور است: آن گاه دست خود روی دست گذاشتند (که اشاره به طبقات آن است).

و خداوند هر یك از بهشت ها را در عرض یكدیگر قرار داده است، ولیكن دوزخ را به طبقاتی، و 

هر طبقه را بالای طبقه دیگر قرار داده است. پائین ترین طبقه آن جَهنَّم است، و بالای آن لَظَی

(لَظی معرفه است و به معنای جهنّم است، و چون دارای عَلمیّت و تأنیث است، به همین 

دلیل غیر منصرف است. امّا اللَظَی، هم مصدر است و هم به معنای نفس آتش و یا شعله آن 

است) و بالای آن حُطَمَه، و بالای آن سَقَر، و بالای آن جَحِیم، و بالای آن سَعِیر، و بالای آن 

هَاوِیَه است .

از آیات و روایات استفاده می‌شود که هر کدام از بهشت و جهنم درهای متعددی دارند. جالب 

این است که در قرآن به صراحت آمده است که «جهنم» هفت در (طبقه) دارد و بر اساس 

روایات متعددی «بهشت» هشت در دارد. این تفاوت اشاره به این است که هر چند درهای 

ورود به بدبختی و عذاب فراوانند، ولی با این حال درهای رسیدن به سعادت و خوشبختی از آن 

افزون‌تر است و همیشه رحمت خداوند بیشتر از غضب او می‌باشد: «یا من سبقت رحمته 

غضبه»

خداوند برای جهنّم هفت درك قرار داده است: بالای همه دركات، جَحیم است كه اهل آن بر 

روی سنگی از آن جهنّم ایستاده اند، و در آن جهنّم مخ ها و مغزهای سرشان همچون دیگی 

كه می جوشد با آنچه در آن هست پیوسته می جوشد.

درك دوّم لَظَی است، كه آن آتش شعله وری است كه جوارح و دست و پا را می سوزاند، و 

پوستش را بر می كند. و هر كه را كه از خدا روی گردانیده و به خدا و رسول خدا پشت كرده 

است، و مال ها را جمع آوری و ذخیره نموده است (بدون آنكه حقّ مستحقّان را بدهد)؛ می 

خواند و به خود می كشد.

درك سوّم، سَقَر است كه حرارت آن، از دوزخیان هیچیك را باقی نگذارد، و رها هم نكند بلكه 

همه را بسوزاند، و بشره و پوست بدن مردم را داغ كند و متغیّر گرداند».

درك چهارم حُطَمَه است، و از آن شراره هائی بلند شود كه هریك از آن به قدر و به شكل یك 

قصر است، و رنگ آن شراره ها مانند رنگ شتران زرد موی می باشد. (این دو فقره گرفته 

شده از آیه 32 و 33، از المرسلات است). و هر كس در آن آتش بیفتد چنان او را خرد كند كه 

مانند گرد سُرمه گرداند. و چون روح نمی میرد، بنابراین هرگاه مانند سُرمه، خرد و ریز ریز شوند

دوباره به صورت اوّلیّه بر می گردند.

درك پنجم هاویه است. در آنجا جماعتی هستند كه می گویند: «یا مالِكُ أغِثْنا!؛ ای مالك و ای 

فرشته پاسدار دوزخ ! به فریاد ما برس !» و چون مالك بخواهد استغاثه آنها را اجابت كند و به 

فریادشان برسد، ظرف هائی از مس آتشین كه در آن از چرك آبهائی كه از پوستشان جاری 

است و چون فلزّ گداخته می باشد، پر می كند و به آنها می دهد. و چون بخواهند سر خود را 

بلند كنند تا بیاشامند، تمام گوشت صورتهایشان از شدّت حرارت آن در آن ظرف می ریزد؛ و 

اینست مفاد گفتار خداوند متعال: «وَ إِن یَسْتَغِیثُوا یُغَاثُوا بِمَآءٍ كَالْمُهْلِ یَشْوِی الْوُجُوهَ بِئْسَ 

الشَّرَابُ وَ سَآءَتْ مُرْتَفَقًا»، ترجمه:«و اگر دوزخیان استغاثه و التجا كنند، پاسخ آنان به آبی داده 

می شود كه چون فلزّ گداخته است كه صورت ها را می سوزاند و بریان می كند. وه چه بد 

آشامیدنی ای است این آب، و وه چه بد پذیرائی ای است آن ظرفهائی كه از چنین آبهائی پر 

شده است» (ذیل آیه 29، از الكهف ). و كسانیكه در آن هاویه بیفتند به قدر هفتاد سال راه 

سقوط می كنند، و هر چه پوست بدنشان محترق شود پوست تازه و جدیدی بجای آن روئیده 

می شود.

درك ششم سَعیر است كه در آن سیصد چادر آتشین برپا شده است، و در هر چادری سیصد 

قصر آتشین است، و در هر قصری سیصد اطاق آتشین است، و در هر اطاقی سیصد گونه از 

انواع عذاب های آتشین است كه در آنها مارهای آتشین و عقرب های آتشین و غل های 

جامعه آتشین و سلسله و زنجیرهای آتشین است؛ و اینها مفاد همان گفتار خدای تعالی 

است كه: «إِنَّـا´أَعْتَدْنَا لِلْكَـ'فِرِینَ سَلَاسِلاَ وَ أَغْلَالاً وَ سَعِیرًا؛ ما برای كافران سلسله و زنجیرها، 

و غل ها، و آتش سعیر را مهیّا و آماده كرده ایم»( آیه 4، از انسان).

درك هفتم جَهَنَّم است، و در آن فَلَق است. و فلق چاهی است در دوزخ كه چون سر آن چاه را 

بگشایند آتش به شدّت شعله ور شود و فوران كند، و شدیدترین عذابهای آتشین در آنجاست. 

و امّا صَعود كوهی است از مس گداخته در وسط جهنّم ( ناظر است به آیه مباركه 17، از 

المدّثّر: سَأُرْهِقُهُ صَعُودًا). و امّا أثام (ناظر است به ذیل آیه مباركه 68، از سوره الفرقان: وَ مَن 

یَفْعَلْ ذَ'لِكَ یَلْقَ أَثَامًا؛ و هر کس چنین کند عقوبت (گناه خود) را خواهد دید) یك وادی ای است 

از مس ذوب شده كه در جوانب و اطراف آن كوه جریان دارد، و بنابراین عذاب آن از همه عذابها 

شدیدتر است.

«جهنم هفت در دارد و در هر دری هفتاد هزار کوه است و در هر کوهی هفتاد هزار شعبه 

است و در هر شعبه ای هفتاد هزار وادی است و در هر وادی هفتاد هزار شقه است و در هر

شقه هفتاد هزار خانه است و در هر خانه هفتاد هزار مار است که بلندی هر مار به اندازه سه

روز راه است و نیشهای آنها به اندازه درخت خرماست.این مارها به انسانها حمله می آورند و 

می درند و گوشتهای بدن ایشان را متلاشی می کنند . اهل عذاب با مشاهده این مارها به 

نهرهایی از آتش که در روی زمین جهنم در جریان است و مملو‌ء از زهر مار و عقرب است 

پناهنده می شوند و خودشان را به درون این نهرها می اندازند. این نهرها هم به قدری عمیق 

هستند که اهل عذاب وقتی داخل این نهرها می افتند ۷۰ جریف پایین می روند و هر جریفی 

۷۰ سال راه است.

امام صادق (ع) از پیامبر اکرم (ص) نقل می کند که فرمودند :

« (در معراج ) صدایی را شنیدم که مرا ترساند ٬ جبرئیل به من گفت : ای محمد ! آیا 

می شنوی ؟ گفتم : آری . گفت : این سنگی بود که ۷۰ سال پیش از لبه جهنم پرتاب شده 

بود هم اکنون رسید به قعر جهنم .» پیامبر اکرم (ص) دیگر نخندید تا از دنیا رحلت کرد . 

درجات بهشت:

1 - جنة الخلد:وعده این بهشت به متقین داده شده است. (جنه الخلد التی وعد المتقون).

2 - جنان عدن:بعضی از مفسران گفته‏اند جنات عدن وسط بهشت است که در واقع باغ‏های

بهشتی محسوب می‏شود اما از بس گسترده است به طوری که هر گوشه‏ای از آن گویی 

بهشت مستقلی است.

3 - جنة المأوی:جنت المأوی محل پذیرایی بهشتیان است که اعمال صالح انجام داده‏ اند.

4 - جنات فردوس:شاید بهترین بهشت‏ها باشد، لذا از پیامبر(ص) نقل شده:هنگامی که از 

خداوند متعال تقاضای بهشت می‏کنید، فردوس را تقاضا کنید که وسط بهشت و قسمت اعلا و 

برتر آن است و بر فراز آن عرش خدا است و نهرهای بهشتی از فردوس سرچشمه می‏گیرد. 

"فردوس" برترین و بالاترین جایگاه بهشت است که در این بخش پیامبر اکرم، امامان و برخی 

پیروان راستین آنان مانند ابوذر و سلمان و ... ساکن هستند.

باغ‏های بهشت هشت عدد است.

جنة المأوی، دار الجلال، دارالقرار، دارالسلام، بهشت عدن، بهشت خلد، بهشت فردوس و 

بهشت نعیم.

خصوصیات درهای بهشت:

۱-حلقه در بهشت از یاقوت سرخ است که بر روی صفحه ای از طلا نصب شده است که وقتی 

حلقه در بهشت کوبیده شود و زنگ در بهشت به صدا در آید صدای « یا علی » از آن بلند 

می شود.

۲-باب صبر ٬ درب کوچکی است که فقط دارای یک لنگه است و حلقه هم ندارد ٬ و از یاقوت 

سرخ است.

۳- باب شکر ٬ دارای دو لنگه است و از یاقوت سفید می باشد و فاصله مابین دو لنگه آن پانصد

سال راه است که مرتب با آواز خوش می خواند : « خدایا اهل مرا بیاور ».

۴- باب بلا ٬ این در از یاقوت زرد است و دارای یک لنگه است و اهل بلا و مصیبت از آن وارد

می شوند.

۵- باب رحمت ٬ از یاقوت سرخ است .

۶- در روایت دیگری آمده است که : بهشت ۸ در دارد و عرض هر در به اندازه چهل سال راه 

است .

۷- علت اینکه درهای بهشت ۸ تاست و درهای جهنم ۷ تا ٬ اشاره به این است که « سَبَقَتْ 

رَحمَتُهُ غَضَبَهُ » یعنی رحمت خداوند بر غضبش پیشی گرفته و واردان بر بهشت بیشتر از 

داخلان بر جهنم خواهد بود.

رسول خدا صلی الله علیه و آله به امیرالمؤمنین علی علیه السلام فرمود:« روز قیامت پس از 

آن که خداوند به حساب مردم رسیدگی کرد، کلیدهای بهشت و جهنم را به من می دهد. 

من نیز آنها را به تو می‌دهم و به تو می‌گویم:« حکم کن. »

به خدا سوگند بهشت هفتاد و یک در دارد که از هفتاد در آن شیعیان و اهل بیت ام وارد 

می‌شوند، و باقی مردم تنها از یک در داخل می‌شوند.»